Doç.Dr. Nihat Hatipoğlu'nun Hürriyet Gazetesindeki Makalesi
’Lemem’ ve ’kebair’ arasında çırpınıyoruz
GÜNAHLARI sınıflarken "küçük" ve "büyük" günahlar diye ayrım yaparız. Buna göre bazı günahlar küçük ölçekli, bazıları ise daha büyük hacimlidir. Bu çıkarım bazı İslam álimlerince kabul görmemiştir.
Onlara göre her günah büyüktür. (İsferüyini, Bekıllani, Lisveyni ve Kuşeyri gibi). Bu görüş sahiplerine hak vermek pek de kolay değildir. Çünkü Kuran-ı Kerim bu ayrıma işaret eder.
"Eğer yasaklandığınız büyük günahlardan kaçınırsanız sizin küçük günahlarınızı örter ve sizi şerefli bir yere sokarız" ( Nisa, 31). Kuran-ı Kerim bu bağlamda üç kavrama yer verir bir ayette. "Kebair’, ’fevahiş’ ve ’lemem’. Kebair; büyük günah, lemem; ufak tefek kusurlar, fevahiş ise çirkin işlerdir. Kuran-ı Kerim ’lemem’e daha toleranslı bakıyor. Yani hayatta işlenebilir kusurlar olarak bakar. Ama ’kebair’ ve ’fevahiş’ hususunda dikkat çekiyor. "Ama Kuran’ın zirvelediği sıfat her zamanki gibi ’takva’dır" (Necm, 32).
* * *
Peki büyük günah nedir?
Bu konuda da farklı görüşler vardır. Ama en yaygın ve kabul göreni, Kuran ve sünnette yer alan, kişinin şahsiyetini gideren ve müeyyide ile karşılaşmaya yol açan eylemler büyük günahlardandır. Peygamberimizin bir hadisi bu kapıyı aralıyor. Size büyük günahların en büyüğünü söyleyeyim mi? Allah’a şirk koşmak, anne babaya karşı gelmek, yalan yere şahitlik etmek ve yalan söylemek (Buhari, Şehadet 5/261).
Tabii ki bunu da kategorileştirmeliyiz. Mesela, zina büyük günahtır. Ama mahrem olan akrabayla daha büyük günahtır veya komşunun helaliyle olanı daha büyük günahtır. Kul hakkını yemek günahtır ama yetimin hakkını yemek daha büyük günahtır. İçki haramdır ama bunu mescit gibi kutsal bir mekánda içmek daha şiddetli günahtır.
Peki, büyük günahların sayısı ne kadardır?
İbn Abben’in bir sözüne göre büyük günahlar 70’e yakındır. Ama Said b. Cübeyr’e göre de 700’e yakındır.
Büyük günahlar hangileridir?
Büyük günahları sınıflandıran İslam álimleri; 1. İmanın şartları konusunda, 2. İslam’ın şartları konusunda, 3. Helal ve haram konusunda, 4. Ahlak konusunda işlenen büyük günahlar olmak üzere dört kategori saymışlardır. Bu kategorileri göz ardı ederek büyük günahların bazılarını şöyle sıralayabiliriz.
1. Allah’a ortak koşmak. Allah’ın sıfatlarının, özelliklerinin başkasında belirdiğini iddia etmek.
2. Gelecekten haber veren sahtekárlara, falcılara, sihirbazlara, káhinlere, yıldıznamecilere inanmak.
3. Allah’tan başkasına yemin etmek. Kişinin evladı, babası, annesi, hocası, üstadı üzerine yemin etmesi buna örnek olarak verilebilir.
4. İslam’ın mukaddes bildiği şeylerle alay etmek.
5. İslam’ın şartlarını yerine getirmemek.
6. Helal ve haramları kendince keyfi olarak yorumlamak.
7. Domuz eti ve murdar sayılan şeyleri tüketmek.
8. Dinin haram saydığı şeyleri yemek ve içmek.
9. Hırsızlık yapmak. Kanunun, halkın, devletin malını dolaylı veya açık yolla yemek.
10. Tefecilik yapmak. İnsanların çaresizliğini sömürmek.
11. Başkasının güçsüzlüğünü gözetleyip malına, mülküne, imkánlarına el koymak.
12. Anne ve babaya isyankár olmak. Onları çekiştirip üzmek.
13. Akrabalarla bağı-ilişkiyi kesmek.
14. Haset etmek. Emanete ihanet etmek.
15. Söz taşımak. Koğuculukta bulunmak.
16. Gıybet etmek.
17. İnsanların gönlünü kırmak.
18. Namuslu-iffetli kadına iftira atmak, dil uzatmak.
19. Kendisiyle evlenilmesi yasak olanlarla evlenmek.
20. İnsanlara küfretmek. Eşinin baba ve annesine küfretmek.
21. Ölçü ve tartıda, yani ticarette hile yapmak.
22. Halka ulaşacak hizmeti ucuz dururken pahalıya mal etmek ve bu yolla dostlarına, akrabalarına çıkar sağlamak.
23. Zina yapmak.
24. Eşcinsel ilişkiye girmek. Cinsel açıdan dengeyi bozmak anlamındaki hayatı meşrulaştırmak.
25. Ádet halindeki eşiyle yakınlaşmak.
26. Yalan söylemek. Yalan yere yemin etmek.
27. Hayvanlara işkence yapmak.
28. Küçük günahları işlemeye devam etmek.
29. Bir insanın canına kıymak.
30. İntihar etmek.
31. Rüşvet almak, vermek ve aracı olmak.
Büyük günahlar bunlardan ibaret değildir. Liste haylice uzundur. İnsaflı bir gözle bu listeye baktığımızda toplumumuzda bütün bu günahların işlendiğini görebiliyoruz. Bizler Kuran tabiriyle "lemem" ve "kebair" arasında gelgitler yaşıyoruz toplumca.
Çarş. Mayıs 13, 2009 4:31 am
